Karmienie ryb

Umiejętność właściwego doboru i dawkowania paszy jest niezbędna w chowie ryb stawowych. Ryby żyjące w prawidłowo utrzymanym zbiorniku mają dostęp do różnorodnego pokarmu naturalnego np. zooplanktonu, roślin i narybku. W stawach hodowlanych ryby dokarmia się w celu polepszenia ich przyrostów, w ogrodowych oczkach wodnych natomiast konieczność podawania paszy jest związana ze stosunkowo dużym zagęszczeniem zwierząt przy niewielkiej powierzchni zbiornika. Podawanie pokarmu stanowi również ważny element procesu oswajania. Karpie koi są ufne na tyle, że można nauczyć je pobierania pożywienia z ręki. W naszym klimacie ryby wymagają dokarmiania od przełomu maja do października w temperaturze poniżej 10°C zwierzęta nie żerują, ponieważ zapadają w stan zbliżony do letargu. Typy pasz i sposoby ich dawkowania zmieniają się w zależności od pór roku i wieku ryb.

Zboże

Karpie i liny i inne ryby bytujące w stawach dokarmia się zbożami: pszenicą, pszenżytem, łubinem słodkim i gorzkim, jęczmieniem, żytem, soją oraz gotowymi paszami. Dużą zaletą mieszanki zbożowej jest niska zawartość białka przy wysokiej zawartości węglowodanów. Skład takiej mieszanki powinien być zbilansowany: intensywne żywienie pszenicą prowadzi do otłuszczenia ryb, z kolei mięso karpi karmionych żytem ma doskonałą jakość. Warto odnotować, że karpie dobrze wykorzystują niskiej jakości poślad, zjadają również wyrośnięte, a nawet przypalone zboże. Bardzo lubiana przez wszystkie ryby jest kukurydza, która podawana w racjonalnych dawkach korzystnie wpływa na ich energię. Ziarno zbóż strączkowych jest bardzo dobre do uzyskania dobrych efektów przyrostu ryb. Posiadają dużo białka, ale karmienie zaprzestajemy pod koniec września, ponieważ smak ryby może być gorzkawy przy odłowie jesiennym np. stosując łubin gorzki. Jeśli w stawie panują niedobory zooplanktonu, młode ryby można dokarmiać drobno zmieloną, prażoną lub toastowaną poekstrakcyjną np. śrutą sojową, taka pasza jest jednak ciężkostrawna, dlatego zaleca się podawać w odpowiednich dawkach ponieważ zawiera 60% białka. Ziarno najlepiej przed skarmianiem zamoczyć na kilka godzin przed podaniem, aby napęczniało. Najlepiej wodą ze stawu, gdzie zboże ma być wrzucone, ponieważ ryby lepiej pobierają pokarm. Dla narybku najlepiej ziarno pognieść, lub ewentualnie grubo zmielić. Jęczmień podaje się najlepiej dla narybku, bo buduje florę bakteryjną w układzie pokarmowym – do 20% mieszanki zbóż. Stosunek dawkowania zbóż pszenica/pszenżyto/żyto 40%, rośliny strączkowe 30-40%, kukurydza 20-30%. Ziarno przeznaczone do skarmienia w stawie rybnym należy przechowywać nie dłużej niż 12 tygodni.

Granulowana pasza gotowa jest droższa niż mieszanka zbóż, ale umożliwia dostarczanie rybom dużych ilości białka, co pozwala na zagęszczenie obsady. Pasza o optymalnym składzie powinna zawierać 25% białka, większa jego ilość niepotrzebnie pogarsza jakość wody i nadmiernie obciąża układ pokarmowy ryb. Wylęg otrzymuje paszę w postaci drobnego granulatu, o zawartości białka 35% i średnicy 0,1-0,5 mm. Gdy narybek dorośnie do 2-5 cm, należy karmić go pelletem o średnicy 0,5-1,5 mm. o zawartości białka około 30%. Karpiom rocznym od osiągnięcia masy 40 g. podaje się granulat o średnicy 1,5-2,5 mm, a dwuletnim – 2,5-4,0 mm. Liny zaleca się karmić paszą granulowaną przeznaczoną dla karpi młodszych o rok.

Pasze witaminowe i lecznicze

Witaminizowane pasze kondycyjne, które zawierają 30-35% białka, podaje się jesienią i wiosną, ale tylko w wodzie o pH niższym niż 8. W przeciwnym razie łatwo doprowadzić do nadmiernego wzrostu stężenia amoniaku. Karpie roczne w tygodniach poprzedzających zimowanie powinny otrzymywać karmę wysokotłuszczową, taka strategia żywienia pozwala na ograniczenie liczby śniętych ryb. W przypadku chorób podaje się pasze zawierające środki lecznicze.

Pasze dla ryb ozdobnych

Pożywienie dla ryb ozdobnych najlepiej kupować w wyspecjalizowanych sklepach lub bezpośrednio u hodowców. Pełnoporcjowe mieszanki przeznaczone dla poszczególnych gatunków zawierają właściwy stosunek białka, tłuszczy i węglowodanów oraz dodatek niezbędnych witamin. Karmy dla karpi koi produkuje się na przykład na bazie spiruliny, zawierającej karotenoidy, które wspomagają wybarwianie ryb. Podawanie pasz dla ryb ozdobnych musi być stosunkowo niskie. Po podaniu karma powinna zniknąć po 10 min., jeżeli zostanie, więcej pokarmu nie dajemy.

Dawkowanie

W celu obniżenia kosztów paszy zaleca się regularnie kontrolować przyrosty ryb. Dzienna dawka granulatu dla narybku mierzącego do 2-5 cm wynosi 10-5% masy ryb, dla rocznego 5-3%, a dla dwuletniego 3-2%. Na przełomie maja, gdy ryby rozpoczynają aktywność po śnie zimowym, woda zawiera największą ilość pokarmu naturalnego. Dokarmianie należy rozpocząć, kiedy tylko karpie zaczną interesować się granulatem, w przeciwnym razie może dojść do wyżerowania pokarmu naturalnego. Największe dawki paszy skarmia się w okresie, gdy panują najwyższe temperatury. W sierpniu należy zachować jednak ostrożność, ponieważ regularne dostarczanie pokarmu wysokobiałkowego w połączeniu z wysokim odczynem wody może poskutkować martwicą skrzeli i występują śnięcia. Ryby osiągają największe przyrosty, gdy pasza jest zadawana w niewielkich ilościach, ale systematycznie. Przyjmuje się, że karpie i liny powinny otrzymywać granulat codziennie, a zboże co 2-3 dni. Najlepszy pobór paszy obserwuje się przy dużej zawartości tlenu w wodzie, warto zatem poddawać ją regularnym pomiarom w celu określenia optymalnych dawek pokarmowych. W przypadku upalnej pogody i zagrożenia niedoborem tlenu zaleca się skarmiać dzienną dawkę paszy wcześnie rano. Wtedy ryby zjadają ją i trawią w ciągu kilku godzin, zanim woda osiągnie najwyższą temperaturę.

Jak karmić

Paszę podaje się w kilku miejscach stawu, w których woda sięga powyżej 60 cm, jest to istotne zwłaszcza w przypadku dużych zbiorników hodowlanych, nad które przylatują ptaki, polujące na ryby. Coraz częściej do karmienia ryb stosuje się tzw. karmniki i stoły paszowe, czyli płyty lub niezbyt głębokie misy o powierzchni ok. 1 m2, ustawione na dnie stawu. Taka metoda wystawiania pokarmu umożliwia obserwowanie żerujących ryb, co sprzyja ocenie ich kondycji.Jeśli mamy taką możliwość, twarde ziarna zbóż, kukurydzę i łubin warto przed podaniem namoczyć, ponieważ wtedy ryby zjadają pokarm szybciej, zużywając przy tym mniej energii. Można podawać również suchą paszę, wtedy jednak większe ziarna należy zmiażdżyć, żeby szybciej napęczniały. Dawka zboża powinna zostać zjedzona w ciągu 2-3 dni, a jeśli tak się nie stanie, zaleca się wyłowić resztki. Na stołach paszowych nie podaje się karm leczniczych, do tego celu służą automatycznie karmniki. Urządzenie do zadawania paszy ustawia się na trójnogu, zakotwiczonej tratwie albo pomoście. Ryby poruszają zanurzone w wodzie wahadło, w wyniku czego do wody spada odpowiednia dawka pokarmu. Taki sposób karmienia w znaczący sposób ogranicza straty paszy i zanieczyszczenie stawu. Aby zapewnić rybom wystarczający dostęp do pokarmu, na 1 ha stawu ustawia się jeden stół paszowy bądź 2 karmniki.

Zaś wylęg żywi się mikroorganizmami, które rozmnażają się w stopniowo napełnianym stawie, przygotowanym do podchowu narybku. Do takiego stawu 2-3 tyg. przed wpuszczeniem wylęgu dodaje się obornik koński, lub bydlęcy ewentualnie gnojowicę. Ilość zooplanktonu zależy od żyzności zbiornika i jego nasłonecznienia. Dopiero po 2-3 tygodniach podchowu rozpoczyna się dokarmianie narybku specjalną rozdrobnioną paszą.